Trong lĩnh vực quản lý chiến lược, Ma trận BCG (BCG Matrix) từ lâu đã trở thành một công cụ quan trọng giúp các doanh nghiệp và nhà quản lý định hình chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ. Boston Matrix cung cấp một cách tiếp cận đơn giản và hiệu quả để phân loại và định hình các thành phần trong danh mục sản phẩm dựa trên tốc độ tăng trưởng và thị phần. Trong bài viết này, các bạn hãy cùng với DGM ASIA tìm hiểu về cấu trúc, ứng dụng và lợi ích của Ma trận này trong việc quản lý chiến lược kinh doanh nhé.
Menu
Ma trận BCG là gì?
Ma trận BCG, còn được gọi là BCG Matrix, là một công cụ dùng để đánh giá vị trí chiến lược của danh mục sản phẩm hoặc thương hiệu trong một doanh nghiệp. Được giới thiệu bởi Boston Consulting Group vào năm 1970, ma trận này là một phương pháp phân tích danh mục đầu tư phổ biến và hiệu quả. Nó tổ chức các sản phẩm hoặc dịch vụ của công ty vào một ma trận 2×2, với hai trục là hiệu suất thấp và cao dựa trên thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng thị trường.
- Trục ngang của BCG Matrix thể hiện thị phần của sản phẩm trên thị trường cụ thể và độ mạnh của nó trong thị trường. Thông qua thị phần tương đối, nó đo lường khả năng cạnh tranh của công ty trên thị trường.
- Trục đứng của BCG Matrix thể hiện tốc độ tăng trưởng của sản phẩm và cơ hội phát triển của nó trong thị trường cụ thể.
Có bốn góc phần tư khác nhau (tương ứng với 4 SBU) trong Ma trận BCG:
- Góc phần tư “Dấu hỏi”: Đại diện cho sản phẩm có tốc độ tăng trưởng thị trường cao nhưng thị
- phần thấp.
- Góc phần tư “Ngôi sao”: Đại diện cho sản phẩm có tốc độ tăng trưởng thị trường và thị phần cao.
- Góc phần tư “Con Chó”: Đại diện cho sản phẩm có tốc độ tăng trưởng thị trường và thị phần thấp.
- Góc phần tư “Bò sữa”: Đại diện cho sản phẩm có tốc độ tăng trưởng thị trường thấp nhưng thị phần cao.
Xem thêm: Phân tích mô hình PEST của Vinamilk đã ứng dụng để trở thành thương hiệu sữa lớn nhất Việt Nam
Các yếu tố trong ma trận BCG
SBU Con Chó
Những sản phẩm nằm trong phần tư “Con chó” thường tồn tại trong thị trường đang phát triển chậm, với thị phần thấp. Những sản phẩm này có khả năng tự duy trì và tạo ra dòng tiền, tuy nhiên, chúng không có khả năng tiến xa đến phần tư “Ngôi sao”. Thông thường, các công ty sẽ xem xét loại bỏ những sản phẩm nằm trong phần tư “Con chó”, trừ khi chúng có giá trị bổ sung cho sản phẩm hiện có hoặc có vai trò hỗ trợ trong cạnh tranh.
SBU Dấu hỏi
Sản phẩm thuộc phần tư “Dấu hỏi” thường tồn tại trong thị trường đang phát triển nhanh, tuy nhiên, thị phần của chúng thấp. Dấu hiệu “Dấu hỏi” biểu thị những sản phẩm đòi hỏi tính quản lý cao nhất và yêu cầu đầu tư và nguồn lực lớn để tăng thị phần. Đầu tư vào góc phần tư “Dấu hỏi” thường được tài trợ từ dòng tiền của phần tư “Bò sữa”. Mục tiêu tối ưu là biến những sản phẩm “Dấu hỏi” thành “Ngôi sao” thông qua việc tăng thị phần và đạt được đột phá trong sản phẩm. Trong trường hợp không thành công, những sản phẩm này có thể trở thành “Con chó” khi tăng trưởng thị trường giảm.
SBU Ngôi sao
Các sản phẩm thuộc phần tư “Ngôi sao” thường nằm trong thị trường đang phát triển mạnh và đạt thị phần cao. Chúng đứng đầu thị trường và đáng đầu tư để duy trì vị thế dẫn đầu, thúc đẩy tăng trưởng và duy trì lợi thế cạnh tranh. Các sản phẩm “Ngôi sao” tiêu tốn nhiều vốn đầu tư nhưng cũng tạo ra dòng tiền lớn. Khi thị trường trưởng thành và sản phẩm vẫn thành công, chúng có thể chuyển sang phần tư “Bò sữa”. Những sản phẩm “Ngôi sao” thường được công ty đánh giá cao và ưu tiên hàng đầu trong danh mục sản phẩm của họ.
SBU Bò sữa
Các sản phẩm nằm trong phần tư “Bò sữa” thường hoạt động trong thị trường đang phát triển chậm và có thị phần cao. Chúng đang dẫn đầu trên thị trường và đã đầu tư một lượng lớn tài nguyên vào để xây dựng và duy trì vị thế của chúng. Dòng tiền được tạo ra bởi các sản phẩm “Bò sữa” thường cao và thường được sử dụng để tài trợ cho các sản phẩm “Ngôi sao” và “Dấu hỏi”. Các sản phẩm “Bò sữa” được coi là nguồn thu nhập đáng tin cậy và công ty thường đầu tư ít tiền mặt hơn trong việc duy trì chúng, đồng thời vẫn thu được lợi nhuận ổn định từ các sản phẩm này.
Tìm hiểu thêm: B2C, B2B, C2C là gì? Phân biệt các mô hình kinh doanh B2B, B2C, C2C trong thương mại điện tử
Ứng dụng của Ma trận BCG trong quản lý chiến lược
BCG Matrix là một công cụ quản lý chiến lược mạnh mẽ, mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho doanh nghiệp trong việc định hình và quản lý portfolio sản phẩm/dịch vụ của họ. Các ứng dụng của ma trận này có thể kể đến như:
Định hình portfolio sản phẩm/dịch vụ
Ma trận BCG giúp doanh nghiệp xác định rõ ràng vị trí của từng sản phẩm hoặc dịch vụ trong một thị trường cụ thể. Qua việc phân loại các sản phẩm vào các phần tư khác nhau như “Ngôi sao,” “Bò sữa,” “Dấu hỏi,” và “Con chó,” các doanh nghiệp sẽ có cái nhìn tổng quan về sự đóng góp và tiềm năng phát triển của mỗi phần tử trong danh mục sản phẩm/dịch vụ.
Xác định ưu tiên đầu tư tài chính và nguồn lực
Dựa vào vị trí của các sản phẩm trong Ma trận BCG, doanh nghiệp có khả năng quyết định nơi cần đầu tư tài chính và nguồn lực để tối ưu hóa hiệu suất. Các sản phẩm ở phần tư “Ngôi sao” và “Dấu hỏi” thường đòi hỏi đầu tư cao hơn để tăng thị phần hoặc đột phá, trong khi sản phẩm “Bò sữa” có thể tạo ra dòng tiền để tài trợ cho các sản phẩm khác.
Phân định hướng phát triển sản phẩm/dịch vụ
Ma trận BCG giúp các doanh nghiệp xác định hướng phát triển cho từng sản phẩm hoặc dịch vụ. Các sản phẩm “Ngôi sao” có thể đòi hỏi các chiến lược tăng thị phần, trong khi sản phẩm “Bò sữa” có thể tập trung vào việc duy trì vị thế và tối ưu hóa lợi nhuận.
Tối ưu hóa lợi nhuận và sự cân đối
Bằng cách có một tỷ lệ hợp lý giữa các sản phẩm ở các phần tư khác nhau, các doanh nghiệp có thể tối ưu hóa lợi nhuận toàn bộ portfolio mà không bị phụ thuộc quá nhiều vào một loại sản phẩm hoặc thị trường duy nhất.
Xem thêm: Nhu cầu khách hàng là gì? Cách xác định nhu cầu khách hàng để chiếm lĩnh thị trường
Lợi ích và hạn chế của việc sử dụng Ma trận BCG
Lợi ích của ma trận BCG
- Cung cấp tầm nhìn tổng quan về chiến lược kinh doanh: BCG Matrix cung cấp một cái nhìn tổng quan về vị trí và tiềm năng của từng sản phẩm hoặc dịch vụ trong danh mục của công ty. Điều này giúp cho doanh nghiệp hiểu rõ hơn về cách mỗi phần tử đóng góp vào chiến lược tổng thể.
- Hỗ trợ quyết định đầu tư hiệu quả: Bằng cách xác định rõ ràng vị trí của từng sản phẩm trong Ma trận BCG, doanh nghiệp có thể đưa ra quyết định đầu tư tài chính và nguồn lực vào các sản phẩm có tiềm năng cao hơn. Điều này giúp tối ưu hóa lợi nhuận và tăng cường hiệu suất vốn.
- Tập trung vào hiệu suất và phát triển: BCG Matrix tập trung vào hiệu suất và tương lai phát triển của từng sản phẩm. Điều này giúp cho các doanh nghiệp xác định được cách tận dụng tối đa nguồn lực để phát triển các sản phẩm tiềm năng và duy trì lợi thế cạnh tranh của các sản phẩm đang dẫn đầu.
Hạn chế của ma trận BCG
- Đơn giản hóa quá mức thực tế: BCG Matrix có thể đơn giản hóa thực tế bằng cách phân loại các sản phẩm vào chỉ bốn phần tư. Trong thực tế, sự phân loại có thể phức tạp hơn và yếu tố khác cũng cần được xem xét.
- Bỏ qua yếu tố cạnh tranh và thị trường: Ma trận BCG tập trung vào một số yếu tố quan trọng như tăng trưởng thị trường và thị phần. Tuy nhiên, nó bỏ qua các yếu tố khác như động lực cạnh tranh, thay đổi trong tình hình thị trường và sự thay đổi trong nhu cầu của khách hàng.
- Khả năng dự đoán hạn chế trong môi trường biến đổi: Doanh nghiệp hoạt động trong môi trường biến đổi liên tục và BCG Matrix có thể không thể dự đoán hoàn toàn sự thay đổi trong tương lai. Các sản phẩm có thể thay đổi vị trí trong BCG Matrix do nhiều yếu tố tác động.
Ma trận BCG mang lại nhiều lợi ích cho việc quản lý chiến lược, tuy nhiên, cần được sử dụng cùng với các công cụ và thông tin khác để có cái nhìn toàn diện và chính xác hơn về danh mục sản phẩm/dịch vụ và thị trường.
Tìm hiểu thêm: Phân tích chi tiết mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Shopee: Bí quyết đứng vững trên thị trường thương mại điện tử
Cách triển khai Ma trận BCG trong thực tế
Để triển khai hiệu quả BCG Matrix trong thực tế, bạn cần tuân theo một loạt các bước cụ thể:
Bước 1. Lựa chọn đơn vị phân tích
Trước hết, bạn cần xác định đơn vị mà bạn muốn phân tích bằng Ma trận BCG. Điều này có thể là các SBU (đơn vị kinh doanh riêng lẻ), thương hiệu, sản phẩm hoặc thậm chí toàn bộ công ty. Sự lựa chọn này sẽ ảnh hưởng đến cách bạn thực hiện phân tích và kết quả cuối cùng.
Bước 2. Xác định thị trường cụ thể
Xác định thị trường mục tiêu của bạn là một bước vô cùng quan trọng. Phân tích chính xác thị trường là yếu tố cốt yếu để bạn có thể đưa ra phân loại chính xác, và ngược lại. Ví dụ, phân tích về thương hiệu xe hơi Mercedes-Benz của Daimler có thể cho kết quả khác nhau trong thị trường xe chở khách so với thị trường ô tô hạng sang.
Bước 3. Tính toán thị phần tương đối
Tại bước này, bạn cần tính toán thị phần tương đối dựa trên doanh thu hoặc thị phần của thương hiệu trong thị trường tương ứng. Điều này có thể thực hiện bằng cách chia thị phần của thương hiệu cho thị phần của đối thủ cạnh tranh lớn nhất. Điều này sẽ giúp bạn định vị thương hiệu của mình trong ma trận.
Bước 4. Xác định tốc độ tăng trưởng thị trường
Bạn cần xác định tốc độ tăng trưởng thị trường bằng cách tìm hiểu thông tin từ các báo cáo ngành hoặc tính toán dựa trên tăng trưởng doanh thu trung bình của các công ty trong ngành. Điều này sẽ giúp bạn xác định xem thị trường tăng trưởng nhanh hay chậm và tạo ra khung tham chiếu để đánh giá vị trí của thương hiệu trong thị trường.
Bước 5. Đánh giá và vẽ biểu đồ
Dựa trên các thông số tính toán mà bạn đã thực hiện ở các bước trên, bạn có thể vẽ các biểu đồ trên ma trận BCG. Mỗi thương hiệu sẽ được đại diện bằng một hình tròn với kích thước tương ứng với tỷ lệ doanh thu mà thương hiệu tạo ra. Điều này giúp bạn trực quan hóa vị trí của từng thương hiệu trong BCG Matrix.
Xem thêm: Khám phá Mô hình 5W1H: Công cụ hữu ích cho doanh nghiệp và Marketer
Trong quá trình phát triển kinh doanh, Ma trận BCG là một công cụ hữu ích để định hình chiến lược và quản lý danh mục sản phẩm/dịch vụ của doanh nghiệp. Việc áp dụng BCG Matrix giúp công ty xác định vị trí của từng sản phẩm/dịch vụ trong môi trường thị trường và tập trung vào việc đầu tư và phát triển một cách hiệu quả. Các bạn hãy áp dụng ngay những kiến thức mà DGM ASIA vừa giới thiệu để đạt được nhiều thành công hơn nhé!
